Beheer van onze landschapselementen

De Van der Lugt stichting zet zich in voor het behoud van het Achterhoekse landschap.  Bij landschapselementen gaat het niet zo zeer om grote bossen of heidevelden maar om de kleinere structuren die het landschap soms al eeuwenlang kenmerken en bepalen. Denk aan houtwallen en singels, poelen met bijbehorende oevervegetatie, een rij knotwilgen of bosjes met vochtig hakhout, maar ook landschapsbepalende solitaire bomen of natuurlijk grasland met ruige hoekjes. Landschapselementen hebben vaak een cultureel historische betekenis en achtergrond. Voor onze agrarische voorouders bijvoorbeeld waren hakhoutsingels van groot belang. Het hout (zgn. ‘geriefhout’) werd gebruikt voor het maken van stelen voor handgereedschap (vooral hout van essen) en het herstel van houten onderdelen van karren en dergelijke.

Landschapselementen spelen een belangrijke rol in een veelal intensief bewerkt agrarisch productielandschap met intensieve veehouderij en monoculturen. Ze zijn erg belangrijk voor de biodiversiteit. Zestig procent (!) van de landschapselementen is in de afgelopen decennia verdwenen in de Achterhoek. De afname van insecten, vogels en wild houdt daarmee mede verband. Landschapselementen trekken vogels, insecten en kleine zoogdieren aan. Ze dienen als schuilplaats voor deze dieren en ze vinden daar voedsel.

Van onze naamgever G.A. van der Lugt is de uitspraak “ook het kleine is waardevol en is het waard dat iemand er zorg voor draagt zodat het behouden blijft en doorgegeven kan worden aan volgende generaties”. Vandaar ons motto: de schoonheid van het detail. Vanuit die overtuiging werken we aan ons Achterhoekse landschap.

Beheer van Knotbomen
Wij knotten rijen knotwilgen jaarlijks om en om (‘cosinus knotten’). De reden is dat (vroeg) bloeiende wilgenkatjes zeer belangrijk zijn als voedselbron voor vroege insecten zoals de hommel. Zou je alle knotbomen in één keer allemaal afzetten dat vernietig je dus een hele biotoop.

Beheer van poelen
Wij beheren op onze terreinen een tiental poelen en kleine waterelementen. Daarin leven diverse amfibieën o.a. de kamsalamander, de kleine watersalamander, de boomkikker, de bruine en groene kikker en en vele soorten waterminnende insecten als libellen en juffers, de geelgerande watertor en vele kleine waterorganismen. Ook voor (water)vogels en de fauna zijn poelen belangrijk als broed- en drinkplaats. Poelen met de bijbehorende oevervegetatie zijn dus belangrijke biotopen. De meeste van onze poelen hebben een zodanige diepte dat ze met enige regelmaat droogvallen.  Dat is belangrijk om te voorkomen dat er vispopulaties ontstaan die een bedreiging vormen voor de eitjes en larven van amfibieën, insecten en organismen. Ons beheer van poelen is gericht op het behouden van biotopen voor alle waterminnende soorten fauna en insecten. We voorkomen ook dat poelen dichtgroeien en houden vooral de voor amfibieën belangrijke zonbeschenen kant van de poel vrij van opslag.  Ook aangrenzende struweelzones met braam zijn belangrijk omdat bijvoorbeeld de boomkikker zich daarin een groot deel van het jaar ophoudt. Dus ook de directe omgeving van poelen is belangrijk bij het beheer… Maaien van poelen doen we meestal zo rond september zodra de salamanders de poelen weer verlaten hebben. Een deel van het riet, de lisdodden en de oevervegetatie blijft staan omdat sommige soorten insecten (o.a. bruine winterjuffer) en larven daarin overwinteren.

Beheer van hakhoutbos/-singels
Op een aantal terreinen (Laarbraak, Tichelmansbos, bosjes bij Schreuders Weide en Ligtenbargsweide) beheren we (vochtig) hakhoutsingels.  Grofweg elke 10/12 jaar moet het hakhout worden afgezet. Dat doen we in fases zodat er in dat soort bosjes variatie en natuurlijke verjonging kan plaatsvinden. Die variatie is vooral belangrijk voor het wild en vogels die daar dekking en broedgelegenheid vinden en voor dagvlinders die op de specifieke waardplanten eitjes afzetten.

Bestrijding exoten
Op een aantal plaatsen komen helaas invasieve exoten voor (Japanse duizendknoop en springbalsemien). Waar mogelijk bestrijden we die met regelmaat. Succes is daarbij niet gegarandeerd, het is dus vooral een kwestie van koppig volhouden.